Wywłaszczenie zawsze wiąże się z prawem do odszkodowania. Jego wysokość jest ustalana w oparciu o różne kryteria – decydujące znaczenie ma tutaj wartość danej nieruchomości. Równie istotne jest także to na jaki cel dokonywane jest wywłaszczenie.
Odszkodowanie za wywłaszczenie pod drogi
Odszkodowanie jest formą rekompensaty pieniężnej za powstałą szkodę – dotyczy to także dokonywanego wywłaszczenia. W tym przypadku szkodą jest oczywiście utrata prawa własności określonej nieruchomości.
W praktyce odszkodowanie ma służyć zakupowi nowej nieruchomości, tak aby wywłaszczony znalazł inne miejsce zamieszkania. Jest to szczególnie istotne w przypadku wywłaszczeń dokonywanych w związku z inwestycjami drogowymi. Nieruchomości gruntowe, które znajdują się na terenie prac są przekształcane, zaś budynki i budowle zazwyczaj całkowicie rozbierane.
Wysokość odszkodowania za wywłaszczenie
Wartość kwoty odszkodowawczej w przypadku wywłaszczenia nie jest jednolita – każdorazowo jest ustalana w oparciu o różnego rodzaju metody, właściwe dla okoliczności danej sprawy.
Trybunał Konstytucyjny zauważył, że wysokość odszkodowania powinna umożliwić odtworzenie sytuacji majątkowej, jaką właściciel nieruchomości miał przed wywłaszczeniem. Jeżeli w mniemaniu właściciela nieruchomości wywłaszczanej odszkodowanie nie umożliwia odtworzenia dotychczasowej sytuacji majątkowej – istnieje możliwość zaskarżenia decyzji najpierw do organu administracji wyższego stopnia, a w przypadku niepowodzenia do sądu administracyjnego.
Wysokość odszkodowania za grunty pod drogi jest co prawda uzależniona od rodzaju wywłaszczanej nieruchomości (gruntowa lub budynkowa), jednak w praktyce musi zawsze odpowiadać jej aktualnej wartości.
Zgodnie z treścią art. 18 ustawy z dnia 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych, wysokość omawianego odszkodowania ustala się według stanu nieruchomości w dniu wydania decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej przez organ I instancji oraz według jej wartości z dnia, w którym następuje ustalenie wysokości odszkodowania. Pamiętajmy przy tym, że jeżeli na wywłaszczanych nieruchomościach lub na prawie użytkowania wieczystego tych nieruchomości są ustanowione ograniczone prawa rzeczowe, wysokość odszkodowania przysługującego dotychczasowemu właścicielowi lub użytkownikowi wieczystemu zmniejsza się o kwotę równą wartości tych praw.
Jak ustala się wysokość odszkodowania za grunty pod drogi?
Ocena przesłanek określonych w art. 18 ustawy o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych następuje niezależnie od ustaleń faktycznych służących do określenia wartości nieruchomości stanowiącej podstawę ustalenia odszkodowania i odbywa się w ramach odrębnego postępowania wyjaśniającego.
Z powyższego wynika, że kwota odszkodowania może obejmować dwa elementy. Pierwszym z nich jest kwota ustalana na podstawie wartości nieruchomości, stanowiąc w ten sposób ekwiwalent odebranego prawa własności. Do ustalenia tej kwoty niezbędne jest uzyskanie opinii o wartości nieruchomości. Drugim elementem odszkodowania w omawianym wypadku jest dodatkowa kwota 5% wartości nieruchomości lub wartości prawa użytkowania wieczystego, przyznawana za wydanie nieruchomości w terminie określonym w art. 18 ust. 1e omawianej ustawy.
Dla określenia wysokości odszkodowania za nieruchomość przejętą pod drogę w trybie specustawy drogowej konieczne jest wskazanie, iż wysokość odszkodowania za grunty, które oznaczone zostały w decyzji o zezwoleniu na realizacje inwestycji drogowej, ustala się według stanu nieruchomości w dniu wydania owej decyzji przez organ I instancji oraz według jej wartości z dnia, w którym następuje ustalenie wysokości odszkodowania.
Patron merytoryczny artykułu:
Odszkodowanie za wywłaszczenie - INLEGIS Kancelarie Prawne Kraków
Jana Sobieskiego 6/12
31-136 Kraków
tel. 12 307 14 01