Kto ustala odszkodowanie za wywłaszczenie?
Osobom wywłaszczonym na mocy decyzji ZRID przysługuje odszkodowanie za utraconą nieruchomość. Jego wysokość zależna jest od wielu czynników, m.in. rynkowej wartości utraconego mienia. Kto ustala należną wysokość odszkodowania? Czy wywłaszczeni mogą sprzeciwić się niesprawiedliwej wycenie nieruchomości?
Uprawnieni do odszkodowania
Podstawą prawną do wypłaty odszkodowania za wywłaszczenie decyzją ZRID jest zarówno Specustawa drogowa (rozdział 3), jak też Konstytucja RP, która wprost wskazuje, że wywłaszczenie jest dopuszczalne jedynie wówczas, gdy jest dokonywane na cele publiczne za słusznym odszkodowaniem (art. 21 ust. 2). W pierwszej kolejności warto jednak ustalić, kto może ubiegać się o odszkodowanie za wywłaszczenie.
W przypadku wywłaszczenia na mocy decyzji ZRID zastosowanie mają przepisy Specustawy drogowej, która wskazuje, że osobami uprawnionymi do otrzymania odszkodowania za wywłaszczenie są:
- dotychczasowi właściciele nieruchomości,
- jej użytkownicy wieczyści,
- osoby, którym przysługuje ograniczone prawo rzeczowe do nieruchomości.
Jednak określenie osób, które mają prawo do odszkodowania będzie o wiele trudniejsze w przypadku braku właściciela bądź nieuregulowanych spraw spadkowych dotyczących wywłaszczanej nieruchomości.
Organ ustala wysokość...
Podstawą do wypłaty odszkodowania za wywłaszczenie na mocy decyzji ZRID jest decyzja starosty bądź wojewody określająca jego wysokość. Organ ma obowiązek ją wydać w ciągu 30 dni od dnia, w którym decyzja ZRID stała się ostateczną lub w ciągu 60 dni od daty nadania decyzji ZRID rygoru natychmiastowej wymagalności. Patrząc na ww. terminy, można wyciągnąć wnioski, że wywłaszczeni powinni otrzymać pieniądze z odszkodowania w stosunkowo krótkim czasie. Jednak w praktyce – ze względu na opieszałość organu bądź odwołanie się którejś ze stron od decyzji – czas wypłaty odszkodowania ulega znacznemu wydłużeniu. Oczekiwanie na należne pieniądze przez kilka czy nawet kilkanaście miesięcy przez wywłaszczonych nie jest dla nich sytuacją komfortową. Pozbawieni dotychczasowego lokum i bez środków na zakup nowego pozostają tak naprawdę bez dachu nad głową. Wyjściem z tej patowej sytuacji może być wnioskowanie o wcześniejszą wypłatę zaliczki. Wywłaszczeni mają prawo o nią wnioskować do inwestora w sytuacji, kiedy – ze względu na złożone odwołanie – postępowanie dotyczące odszkodowania przedłuża się. Wywłaszczeni mają prawo do wcześniejszej wypłaty 70% przyznanej kwoty.
...rzeczoznawca szacuje wartość...
Na jakiej podstawie organ wydaje decyzję o przyznanej wysokości odszkodowania? W toku postępowania administracyjnego zmierzającego do wydania decyzji określającej kwotę odszkodowania powołuje uprawnionego rzeczoznawcę majątkowego, który przygotowuje operat szacunkowy nieruchomości. Dokument jest kalkulacją uwzględniającą zarówno rynkową wartość wywłaszczonej nieruchomości, jej stan na dzień wydania decyzji ZRID, zmianę jej wartości w wyniku działań inwestora, jak też jej charakter i dotychczasowe przeznaczenie. Oczywiście przygotowany przez rzeczoznawcę operat szacunkowy nie jest dokumentem niepodważalnym. Jeśli wywłaszczeni mają jakiekolwiek zastrzeżenia do sposobu jego przygotowania czy przedstawionej wyceny, jak najbardziej mogą dowodzić słuszności swoich roszczeń.
...inwestor wypłaca odszkodowanie
Jeśli wywłaszczeni zaakceptują treść decyzji określającej wysokość odszkodowania, inwestor powinien wypłacić odszkodowanie w ciągu 14 dni od momentu, kiedy ta stanie się ostateczna. Należy pamiętać, że w przypadku wcześniejszej wypłaty zaliczki, suma przyznanej kwoty zostanie o nią pomniejszona. Jednak chęć uzyskania jak najszybciej należnych pieniędzy nie powinna być głównym kryterium, jakim kierują się wywłaszczeni. O wiele ważniejsze jest ustalenie takiej wysokości odszkodowania, która będzie odzwierciedlać rzeczywistą wartość nieruchomości. Z tego powodu bardzo ważne jest stałe śledzenie postępowania zmierzającego do ustalenia należnego odszkodowania. Oprócz poszukiwania sprawdzonych informacji o swoich prawach warto też skorzystać z pomocy kancelarii prawnej specjalizującej się w tego rodzaju sprawach. Procedury wywłaszczeniowe i odszkodowawcze nie są wcale proste, szczególnie w sytuacji, kiedy na wywłaszczanych oddziałuje dodatkowa presja czasu (np. w przypadku decyzji ZRID z rygorem natychmiastowej wykonalności). Ocena doświadczonego prawnika z pewnością pozwoli podejść do całej sytuacji zdroworozsądkowo i – jeśli będzie to konieczne – podjąć odpowiednie kroki prawne zmierzające do ustalenia odpowiedniej wysokości odszkodowania.
Patron merytoryczny artykułu:
INLEGIS Kancelarie Prawne
ul. Podwale 83/7
50-414 Wrocław
tel. (71) 729 21 50
Inlegis.pl