Umowa pożyczki powinna być co do zasady zawarta na piśmie, choć istnieją wyjątki od tej zasady. Dużo ważniejsze jest poprawne określenie terminu zwrotu takiego świadczenia. Poprawność w tym zakresie gwarantuje, że strony tego zobowiązania nie będą rościły względem siebie żadnych praw w przyszłości. Jak więc prawidłowo określić termin zwrotu pożyczki?
Charakterystyka umowy pożyczki
Szybka pożyczka online tak jak każda pożyczka jest umową dwustronną, która polega na przeniesieniu prawa własności określonej sumy pieniężnej lub rzeczy oznaczonych co do gatunku na inną osobę oraz na zwrocie tych praw przez pożyczkobiorcę w oznaczonym terminie.
Istotą pożyczki jest w świetle art. 720 KC uzyskanie własności jej przedmiotu. Zatem pożyczkobiorca uzyskuje prawo swobodnego rozporządzania tym przedmiotem. Nie wynika z przepisu, by sprzeczne z celem umowy pożyczki było przeznaczenie jej przedmiotu na zaspokojenie o innych (wcześniejszych) długów, jakie pożyczkobiorca zaciągnął wobec pożyczkodawcy.
Warto w tym miejscu zaznaczyć, że nie jest sprzeczne z istotą umowy pożyczki przekazanie pożyczkobiorcy sumy pieniężnej w czasie poprzedzającym sporządzenie umowy na piśmie. Zawarcie umowy potwierdzającej konkretne zadłużenie będące rezultatem uzgodnienia jego rozmiaru nie może być kwestionowane jako pozbawione znaczenia prawnego, bez uchylenia się od skutków prawnych złożonych oświadczeń woli.
Kiedy należy zwrócić pożyczkę?
Termin zwrotu pożyczki powinien być wyraźnie określony w samej umowie pożyczki. Decydujące znaczenie ma tutaj oczywiście wola stron zobowiązania. Możliwe jest więc zastosowanie różnych wariantów, przy czym w praktyce im większa jest kwota udzielonej pożyczki, tym z reguły jest dłuższy czas na jej zwrot.
Ustawodawca dopuszcza również sytuację, w której terminu zwrotu pożyczki nie został wyraźnie określony przez strony w istniejącej umowie. Zgodnie z treścią art. 723 KC, jeżeli termin zwrotu pożyczki nie jest oznaczony, dłużnik obowiązany jest zwrócić pożyczkę w ciągu sześciu tygodni po wypowiedzeniu przez dającego pożyczkę.
Jak zauważył Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku z dnia 29 stycznia 2020 r. (sygn. akt I ACa 648/19), ze względu na sposób oznaczenia terminu spełnienia świadczenia wyróżnia się zobowiązania terminowe i bezterminowe.
W zobowiązaniach terminowych, termin spełnienia świadczenia jest z góry oznaczony, natomiast przy zobowiązaniach bezterminowych, termin spełnienia świadczenia nie jest oznaczony ani nie wynika z właściwości zobowiązania i jest uzależniony od wyrażenia przez wierzyciela woli wykonania zobowiązania.
Jako przykład zobowiązania bezterminowego można wskazać umowę pożyczki, w której nie oznaczono terminu zwrotu pożyczki. Wówczas dłużnik jest zobowiązany zwrócić pożyczkę w ciągu 6 tygodni po wypowiedzeniu umowy przez dającego pożyczkę. W niniejszej sprawie doszło jednak do zawarcia umowy pożyczki będącej zobowiązaniem terminowym. Umowę zawarto na 10 lat. Kwota udzielonej pożyczki została rozłożona na 120 rat. Każda rata była wymagalna z upływem jej płatności. Terminy płatności wskazano w umowie i harmonogramie spłat. Gdyby nie wypowiedzenie umowy, każda z rat pożyczki osobno uzyskiwałaby przymiot wymagalności. Każda ulegałaby osobnemu przedawnieniu. Dokonane wypowiedzenie umowy zmieniło stan rzeczy w zakresie wymagalności tylko o tyle, że w stan wymagalności postawiono także te raty, które nie były jeszcze wymagalne. Sama możliwość wypowiedzenia umowy, nie czyniła zobowiązania wynikającego z zawartej umowy pożyczki, bezterminowym. Jak bowiem wynika z treści tego stosunku, od początku strony ukształtowały go jako zobowiązanie terminowe.
Złożenie oświadczenia o wypowiedzeniu umowy jedynie przyspieszało wymagalność rat, które dotychczas nie były jeszcze wymagalne. Zatem, ocena początku biegu przedawnienia powinna odbywać się w tym wypadku na podstawie art. 120 § 1 zdanie pierwsze KC, a nie zdanie drugie. Regulacja zawarta w zdaniu drugim miałaby zastosowanie, gdyby chodziło o pożyczkę, w której nie oznaczono terminu zwrotu.
W wypadku pożyczek i kredytów udzielanych przez banki, mamy do czynienia ze stosunkami prawnymi o charakterze trwałym. Wypowiedzenie umowy przez bank, przed upływem okresu, na który ją zawarto, jest zawsze reglamentowane. Czynność ta bowiem narusza zasadę trwałości tego rodzaju kontraktu i jest niekorzystna dla pożyczkobiorcy i kredytobiorcy, bowiem w jej konsekwencji w stan wymagalności stawiane jest całe zadłużenie dotychczas niewymagalne.
Oczekiwanie, że bank będzie dokonywał wypowiedzenia niezwłocznie po zaistnieniu jakiejkolwiek przesłanki zezwalającej na dokonywanie tej czynności, byłoby sprzeczne z naturą tych stosunków prawnych, godziłoby w interes klienta banku. Podsumowując, nie można stawiać bankowi zarzutu, iż nie wypowiadając umowy niezwłocznie po dokonaniu ostatniej wpłaty sprawił, iż już wówczas rozpoczął się bieg terminu przedawnienia o zwrot pożyczki.