Ochrona rzepaku to jeden z najważniejszych zabiegów pielęgnacyjnych, mający znaczny wpływ na osiągany zysk. Obok nawożenia jest to podstawa dobrego plonowania.
Kluczem do sukcesu w ochronie rzepaku jest niedopuszczenie do pojawienia się problemów. Dobrze sprawdza się powiedzenie, że „lepiej zapobiegać niż leczyć”. W dużej mierze można to osiągnąć spełniając optymalne warunki rzepaku i wykonując odpowiednie zabiegi agrotechniczne. Trzeba pamiętać, że rzepak (jary i ozimy) najlepiej plonuje na glebach żyznych, zasobnych w próchnicę i wapń (kompleks żytni bardzo dobry, pszenny bardzo dobry i dobry). Istotny jest rozsądny wybór przedplonu (dla rzepaku jarego najlepsze są rośliny strączkowe, dla ozimego – rośliny pastewne i okopowe). Rzepaku nigdy nie należy uprawiać w następstwie po roślinach kapustnych. Siew należy wykonywać w optymalnym terminie (jary zwykle sieje się na początku kwietnia, ozimy od połowy do końca sierpnia – w zależności od rejonu). Opóźnienie siewu o dwa tygodnie może zmniejszyć plonowanie o 15-25%. Podłoże powinno się nawozić organicznie i mineralnie (to nie tylko zapewni prawidłowy wzrost rzepakowi, ale także ograniczy ryzyko „zmęczenia gleby”). Ważny jest także dobór właściwej odmiany (dopasowanie do warunków, odporność na niekorzystne czynniki abiotyczne i biotyczne, plenność). Nie zaleca się pozyskiwać materiału siewnego z własnych upraw – to często popełniany błąd. Dobrym sposobem na zmniejszenie ryzyka ewentualnych strat, jest ubezpieczenie rzepaku odpowiednią polisą.
Jak walczyć ze szkodnikami rzepaku?
Ochrona rzepaku przed szkodnikami powinna być poprzedzona wnikliwym monitoringiem. Dopiero po sprawdzeniu progu szkodliwości zaleca się przystąpić do stosowania środków ochrony roślin. Przykładowo lustrację słodyszka można sprawdzić, stosując metodę „żółtych naczyń” (umieszczanych na wysokości łanu i podnoszonych w miarę wzrostu rzepaku). Próg szkodliwości słodyszka w fazie zwartego kwiatostanu wynosi: 1 chrząszcz na 1 roślinie, natomiast w fazie luźnego kwiatostanu: od 3 do 5 chrząszczy na 1 roślinę – podaje. Największe zagrożenie ze strony szkodników zachodzi wiosną. Jako pierwsze pojawiają się chowacze (granatek, brukwiaczek, czterozębny). W czasie kwitnienia mogą nastąpić przyloty słodyszka rzepakowego. Do groźnych szkodników należą pchełki, miniarka kapuściana i tantniś krzyżowiaczek. Polecane preparaty do ochrony rzepaku przed szkodnikami to Plenum (w dawce 0,15kg/ha) oraz Karate Zeon (0,12-0,125l/ha). Problemem mogą być także szkodniki glebowe (nicienie, drutowce, pędraki). W tym przypadku ochrona rzepaku polega na stosowaniu preparatów doglebowo oraz stosowaniu zabiegów agrotechnicznych (np.: orki) jeszcze przed założeniem uprawy.
Kiedy stosować regulatory wzrostu?
Ochrona rzepaku ozimego przed ujemnymi temperaturami będzie skuteczniejsza, jeśli zastosuje się Toprex (regulator wzrostu i fungicyd). Koncentrat stosuje się w fazie 4-6 liścia w dawce 0,3-0,5l/ha.
Preparat zapewnia optymalny wzrost rozety i systemu korzeniowego, przyśpiesza grubienie szyjki korzeniowej i „obniża” osadzanie pąka wierzchołkowego. Dzięki temu rośliny są lepiej przygotowane do zimy, rzadziej wypadają z pola i w rezultacie dają większy plon. Toprex nie szkodzi siewkom (to ważne, gdy wzrost rzepaku jest nierównomierny).
Co z zachwaszczeniem?
Ochrona rzepaku przed chwastami powinna być prowadzona przez cały sezon – najlepsze efekty można jednak osiągnąć przy intensywnym wykonywaniu prac jesienią. Regulację zachwaszczenia prowadzi się głównie przy użyciu herbicydów (często przedsiewnie, w fazie 2-6 liści oraz przed żniwami). Polecane preparaty to Colzor Trio (2,5-4l/ha) oraz Fusilade Forte (0,63-1,7l/ha). Warto zaplanować rzędy w szerszym rozstawie (20-25cm), wtedy możliwe jest także mechanicznie usuwanie chwastów. Dominujące chwasty w uprawie rzepaku to przytulia czepna, rumianowate, chaber bławatek i ostrożeń polny. Są kłopotliwe w zwalczaniu, zmniejszają plon, utrudniają zbiór i dosuszanie.
Jakie choroby są najgroźniejsza i czym je zwalczać?
Pierwszym punktem w ochronie rzepaku przed chorobami jest stosowanie zaprawy nasiennej. Za najgroźniejsze choroby uważa się zgorzel siewek, suchą zgniliznę kapustnych, czerń krzyżowych, zgniliznę twardzikową oraz szarą pleśń. Choroby należy zwalczać z użyciem fungicydów, np.: Symetra (w dawce 1l/ha) oraz Amistar Xtra (0,8-1l/ha). Ostatni preparat jest szczególnie polecany do wykorzystania w fazie kwitnienia.